Alex Monster in gesprek met de redactie van Opsporing Verzocht.
Alex Monster in gesprek met de redactie van Opsporing Verzocht. Esther Coumans

De moord op Johan de Waal: de moeilijke keuzes van de redactie

8 maart 2022 om 16:18 Achtergrond Moordzaak Johan de Waal

HARDINXVELD-GIESSENDAM Precies een jaar geleden, in maart 2021, besloot onze redactie om de zaak Johan de Waal uit de anonimiteit te trekken. ‘De moord is een olievlek die groter wordt als je erin wrijft’. Dit schreef ik in november, bij de start van onze artikelenreeks. Terugkijkend op de voorbije maanden denk ik er nog steeds zo over. De zaak laat niet los.

door Alex Monster

In ons dossier probeerde ik om het leven en de dood van Johan de Waal op alle mogelijke manieren te belichten. Ik sprak met familieleden, vrienden, buren, journalisten, advocaten, rechercheurs, een begrafenisondernemer, een oud-burgemeester, een verzekeringsagent en streekgenoten die in welke vorm dan ook een mening of informatie over Johan de Waal hadden. Mensen die Johan de Waal in de armen hadden gesloten, die dat helemaal niet deden of personen die beroepsmatig bij zijn leven betrokken waren. Het beeld dat naar voren kwam: Johan de Waal was niet grijs. Zijn leven was zwart-wit. Je kotste hem uit of je had hem lief. Daar zat niets tussen.

Ieder gesprek leverde nieuwe inzichten op. Nieuwe informatie. Soms over de dood, maar veel vaker over het leven van Johan de Waal. Het was ingewikkeld om alle informatie te ordenen, te verwerken en te structureren. Om te bedenken wat ik met een mail, telefoontje of huisbezoek zou gaan doen. Ik probeerde telkens terug te grijpen naar de hoofdvraag: welke personen speelden écht een rol in deze dorpskroniek? 

SCHEIDSLIJNEN Wat is een verhaallijn, maar wat haalt ons geschreven dossier (nog) niet? Je kunt discussiëren over de scheidslijnen. Een voorbeeld. Johan had een gerechtelijke veroordeling aan zijn broek voor een uit de hand gelopen verkeersincident aan de Tiendweg. Een heel nare zaak voor de betrokkenen. Via-via meldde de tegenpartij van De Waal zich. Een onthutsend en onsmakelijk verhaal volgde, over de donkere kant van de vermoorde Boven-Hardinxvelder. Het incident heeft overduidelijk z’n sporen nagelaten bij de familie uit het dorp. Uiteindelijk besloot ik het verhaal niet op te nemen in de reeks. Hoe naar ook, het conflict had verder geen raakvlakken met de zaak. Ook speelde de familie geen langdurige rol in het leven van De Waal.

Een ander voorbeeld. De broers Johan en Piet de Waal vochten elkaar civielrechtelijk de tent uit. Talloze malen kwamen zij elkaar tegen bij arbitragecommissies en in de civiele rechtbank. De officiële rechtbankstukken lezen als een krimi. Advocaat Dominique van Dijk trad regelmatig op in de zaak en deed -binnen de grenzen van zijn ambtsgeheim- uit de doeken wat het conflict precies behelsde. Toch besloot ik dit verhaal niet te publiceren. De smeuïge gebeurtenissen zouden het ongetwijfeld goed doen bij een aantal lezers, maar ze hebben naar onze mening geen toegevoegde waarde voor de publicatiereeks. De details zijn té intiem en té privé.

BELANGSTELLING In de voorbije maanden probeerden we in meer dan twintig artikelen een compleet beeld te schetsen. De publicaties leidden ertoe dat de zaak opnieuw in de belangstelling staat. Opsporing Verzocht, RTV Rijnmond en andere media besteedden aandacht aan de moord, het rechercheteam onderzoekt nieuwe informatie. Uit onze datastatistieken bleek dat de verhalen over de moord wekelijks in de top drie van best gelezen publicaties stonden. Meer dan vijftien lezers namen persoonlijk contact met me op. Zij gaven (nieuwe) informatie, boden hun hulp aan, stelden vragen en deelden hun gevoelens. Zo weet ik bijvoorbeeld dat woorden van oud-burgemeester Maria Wiebosch-Steeman (‘het dorp weet wie Johan de Waal vermoord heeft’) niet goed gevallen zijn in de lokale gemeenschap.

De zaak Johan de Waal kwam dus opnieuw in de schijnwerpers te staan. Wat vindt de familie De Waal eigenlijk van die hernieuwde aandacht? Die vraag kreeg ik regelmatig. Achter de schermen sprak ik het voorbije jaar met naaste familieleden van Johan de Waal. Soms ging dat via een advocaat of een tussenpersoon, maar vaak ook rechtstreeks. Met één van de twee zussen van De Waal praatte ik urenlang over het leven met en van haar broer, de moord, een eventuele publicatie en alles wat daar in de kantlijn bij komt kijken. Na maanden intensief overleg besloot de zus in januari van dit jaar om niet met haar verbijsterende levensverhaal naar buiten te willen treden. 

EXTREEM GEVOELIG De naam en de zaak Johan de Waal liggen na tien jaar nog steeds extreem gevoelig bij rechtstreeks betrokkenen. Dat is voor naaste familieleden reden om hun pijnlijke herinneringen niet te willen delen via Het Kompas Hardinxveld-Giessendam.nl. In een kleine, lokale gemeenschap rijten die wonden open waar momenteel een flinterdun vliesje overheen ligt, zo zeggen ze. Dat wil de familie niet. Een wens die gerespecteerd wordt; met alle betrokkenen heb ik gewerkt op basis van wederzijds vertrouwen en open vizier. Wel laten familieleden stuk voor stuk weten dat ze hopen dat de moord alsnog wordt opgelost. De publicaties zorgen misschien wel voor een doorbraak, stellen ze.

In de komende weken trekken we de zaak van Johan de Waal iets breder. Welke historie heeft Hardinxveld-Giessendam met levensdelicten? We beschrijven de moordzaken van de laatste honderd jaar. Van stationschef Jacob de Jong tot veevoerhandelaar Arie Blokland; hoe vier dorpelingen aan hun lugubere einde kwamen.

EINDE Met deze epiloog komt er dus een voorlopig einde aan onze wekelijkse publicaties over de zaak Johan de Waal. Dit wil niet zeggen dat het dossier in een la verdwijnt. Het rechercheteam werkt volop door aan de zaak. Ook ik blijf lijntjes onderzoeken en zal follow-ups publiceren als de tijd rijp is. Daarnaast worden momenteel voorbereidingen getroffen voor een podcastreeks over de cold case. Ondertussen sta ik meer dan open voor nieuwe informatie, inzichten, gesprekslijnen en andere informatie. Immers: de moord op Johan de Waal is een zaak die niet loslaat.

Volgende week online: waarom de moord op stationschef Jacob de Jong in één adem wordt genoemd met de geruchtmakende Puttense moordzaak. 

Wil je contact met me opnemen? Mail dan naar a.monster@bdu.nl

Eerder in dit dossier publiceerden wij de volgende artikelen:

- Kijk item Johan de Waal in Opsporing Verzocht terug

- Gemengde gevoelens bij mobiel media lab De Waal

- Zaak De Waal: wie heeft informatie over de verzwaringsmaterialen?

- Moord weer in Opsporing Verzocht

- Rechercheteam: ‘Daders wisten lokaal goed de weg’

- Hoe de recherche het hoofd breekt over ‘help Johan, help’

- ‘Energie bij recherceteam Johan de Waal’

- ‘Samenwerken was extreem lastig, vooral voor neef Johan’

- De poldercowboys De Waal waren altijd een beetje anders

- Ina is bij toeval ‘oorgetuige’ in de zaak van Johan de Waal

- Moord op Johan de Waal zorgt voor ingewikkelde dilemma’s bij Sander Ris

- ‘Johan kon niet zonder mijn nichtje’

- Advocaat Joost Loevendie blikt terug op ‘heel lelijke zaak’

- Een koepel over de boerderij van Johan de Waal

- Eerste tips in moordzaak Johan de Waal

- ‘Johan was een engerd, je mocht niet anders over hem denken’

- Nog geen tips in zaak Johan de Waal

- ‘Johan kon moeilijk zijn, maar voor dieren, kinderen en vrienden deed hij alles’

- Oud-burgemeester Wiebosch-Steeman: ‘Het dorp weet wie Johan de Waal vermoord heeft’

- De moord op Boven-Hardinxvelder Johan de Waal: een zaak die niet loslaat

- Recherche zoekt nieuwe informatie in moordzaak Johan de Waal

Oproep voor alle lezers
Onze redactie is benieuwd naar je mening over onze publicaties. Heb je vragen of opmerkingen over een bepaald artikel of over de zaak? Heb je verhaallijnen gemist? Wil je informatie delen? Mail dan naar journalist Alex Monster: a.monster@bdu.nl  

Altijd op de hoogte zijn van het laatste nieuws?
advertentie
advertentie