Een schele Indo met een brilletje

26 februari 2018 om 09:25 lokaal

GORINCHEM Stadsomroeper, columnist, oud schouwburgdirecteur, evenementenmakelaar, organisator van OPEnRAam en Mozart aan de Merwede, regisseur, theatermaker, cultuursoldaat en ideeënman, aldus een greep uit de vele kwalificaties en hoedanigheden, die de man passen. Roy Grünewald, ik spreek hem op de plek waar zijn Gorcumse leven begon. In theater de Vijfzinnen, voorheen Schouwburg De Nieuwe Doelen, waar hij maar liefst 16 jaar directeur was. Over Indo's, de geschiedenis van De Nieuwe Doelen en over cultuur.

Jos Huibers in gesprek met Roy Grünewald

,,Ik was een tweejarig brildragend Indootje, toen ik in 1952 in het Brabantse Uden arriveerde. En nog scheel ook." Ook deze smakelijke anekdote besluit Roy met een aanstekelijke lach, gevolgd door een diepe rokerskuch. ,,Ik ben geboren in Bandung. We werden gerepatrieerd, toen Indonesië onafhankelijk werd. De Indische Nederlanders moesten kiezen voor een Indonesisch of een Nederlands paspoort. De eerste mogelijkheid was eigenlijk geen optie, omdat de Indische Nederlanders gezien werden als landverraders. Zij hadden immers, in de ogen van de autochtone Indonesiërs geheuld met de vijand. Wie bleef zou het heel moeilijk krijgen. Dat ondervond een broer van vader, die aanvankelijk besloot te blijven en alles wat hij had kwijtraakte. In 1956 kwam hij alsnog naar Nederland als laatste kans in een contingent spijtoptanten. De 300.000 Indo's werden, verspreid over het land, gehuisvest in zogenaamde contractpensions, bestaande hotels en pensions, die door de overheid betaald werden. Zodoende zijn de Indische Nederlanders direct over heel Nederland verspreid gevestigd en goed geïntegreerd, ook omdat met hen actief naar werk werd bemiddeld. Mijn vader vond snel werk als oud-KNIL-militair op de vliegbasis Volkel. Hij was boordwerktuigkundige en een strenge vader."

,,Ik werd een echte Brabander. Ben zelfs misdienaar geweest. Daar heb ik met kelk en wierookvat voor het eerst het theatergevoel ervaren, als een acteur op het altaarpodium voor een volle zaal. Ook op school ging ik toneelspelen en declameren. Maar toen ik na de HBS naar de toneelschool wilde, wilde vader hier niks van weten. Hij had voor mij een meer technische opleiding in gedachten. Of anders de Koninklijke Militaire Academie. Er kwamen conflicten van. Uiteindelijk kwam moeder met een compromis. Ik zou een beroepskeuzetest ondergaan en we zouden ons allen neerleggen bij het advies. Tot mijn verbazing en teleurstelling werd het geen toneelschool maar de Sociale Academie. Ik koos voor de richting Cultuur, dat wel."

,,Zo belandde ik tijdens en na mijn opleiding als een soort dramadocent in het vormingswerk voor jongvolwassenen. Mensen, die vanwege de leerplicht twee dagen per week naar school moesten en niet of nauwelijks gemotiveerd waren. Dankzij het leuke team collega's hield ik het vol, maar vooral ook dankzij toenemende nevenactiviteiten in het theater. We startten de experimentele theatergroep Pluche & Plastic en ik ging in het weekend de parttime-opleiding volgen aan de toneelschool Maastricht tot dramadocent annex regisseur. Bovendien trouwde ik op mijn negentiende. Met Pluche en Plastic wonnen we in 1983 de TV-wedstrijd Nieuwe Oogst en in 1984 een zilveren harp, dus dat liep goed, tot de manager er op enig moment met het geld vandoor ging. Intussen was ik aangesproken door Arjan van Dijk, die zich op enig moment tijdens een show in de zaal bevond. Zijn bedrijf organiseerde themafeesten voor particulieren en bedrijven, met veel eten en drinken op een mooie plek voor een flinke prijs. Zij zochten iemand voor het bedenken en uitwerken van de thema's. Ik ontdekte dat wanneer je tijdens het eten een verhaal vertelde met een duidelijk begin én einde, de feesten eerder ophielden, dat er minder gegeten en gedronken werd en dat er minder rotzooi werd gemaakt. Dat sloeg aan. Ik werd aangenomen als artistiek manager. Met succes organiseerden we bedrijfsfeesten en evenementen. In 1989 nam Arjan van Dijk de noodlijdende Gorcumse Schouwburg De Nieuwe Doelen over – ook toen werd er al verlies gedraaid – om er een soort congrescentrum annex evenementenhal van te maken. Dit onder voorwaarden van het vertrek van de zittende directeur en een grondige verbouwing. Alzo geschiedde. Het resultaat van die verbouwing kunnen we nu nog aanschouwen – het aantal stoelen ging van 600 naar 550 - en ik werd de artistiek directeur. Al na twee jaar hield Arjan van Dijk het voor gezien. Hij had geld nodig voor een gigantisch feestpaleis, dat hij gekocht had in Wernhout. Op verzoek van de toenmalige wethouder bleef ik directeur. Ik moest wel naar Gorinchem verhuizen."

,,Ik heb erg moeten wennen in deze omgeving en zo ook mijn kinderen, die – inmiddels gescheiden – in het weekend bij mij waren. In vergelijking met het Brabantse leven was het hier maar saai. Dat veranderde gaandeweg toen Piet IJssels burgemeester werd. Hij bracht meer reuring in de stad. Ik had daar ook mijn aandeel in. Naast het werk in de Schouwburg organiseerde ik evenementen, Mozart aan de Merwede, het grimefestival. Je moest voorzichtig programmeren in goede samenspraak met het bestuur. Er was altijd een zekere spanning tussen de creativiteit en de budgetten. `Ik deed het met veel plezier 16 jaar lang, tot 2005. Toen was het tijd voor iets anders."

,,Ik werd aangenomen als docent imagineering, creativiteitsontwikkeling en storytelling aan de NHTV (destijds de Nederlandse Hogeschool voor Toerisme en Verkeer) en begon daarnaast mijn eigen evenementenbureau RG Special Concepts voor projecten, evenementen, theater. Van hieruit heb ik veel georganiseerd, voor en in Gorinchem, maar zeker ook in andere plaatsen in Nederland. De laatste jaren ook als stadsomroeper en al gedurende acht jaar als wekelijks Gorcums columnist voor het AD. Onlangs werkte ik mee aan de Gorcum Academie, waar we de opleiding Gorcumkunde bieden. Ook werk ik weer aan een OPEnRAam-concert in juni, in samenwerking met Classic FM en de Vijfzinnen, aan een spannende storytrail over de stadswallen in juni en aan een kunstroute in het najaar, waarvoor eigentijdse kunstenaars worden uitgenodigd zich te laten inspireren door een Gorcums werk uit de Gouden Eeuw. Het oude en het nieuwe werk worden dan getoond in de Gorcumse etalages. En dan werk ik nog als regisseur en speel ik samen met mijn zus Hedy het programma Selamat Makan zo'n veertig keer per jaar in de theaters in den lande."

,,'Ik heb nog zoveel plannen, ik ben te druk om dood te gaan', zei Chagall, en ik zeg het hem na. Ik geloof enorm in het belang van kunst en cultuur ook en zeker voor de jonge generatie. Cultuureducatie is een investering in de toekomst. Cultuur is het smeermiddel van onze samenleving. Het helpt talent te ontwikkelen, om creatief te denken."

advertentie
advertentie