Dodelijke schietpartij Bacchus twintig jaar geleden

GORINCHEM Het was 10 januari 1999. In Gorinchem floreerde het uitgaansleven. Er waren verscheidene discotheken in de stad, die druk werden bezocht. Die avond was het ook in Muziekcafé Bacchus in de Kerksteeg propvol, maar niemand kon vermoeden dat deze uitgaansavond zo dramatisch zou eindigen met een schietincident waarbij twee meisjes van 18 jaar om het leven kwamen. Deze nacht werd plotsklaps één van de zwartste bladzijden van Gorinchem. De week die er op volgde één van de meest indrukwekkende, waarin pijnlijke spanning tussen bevolkingsgroepen langzaam draaide naar saamhorigheid. Hoe gebeurde dat? Everdien Hamann sprak oud-burgemeester Piet IJssels vorig jaar. IJssels vertelde toen openhartig over die dagen. Dit interview verscheen eerder in de krant van dinsdag 9 januari 2018. 

door Everdien Hamann

,,Als in een reflex dachten we in eerste instantie aan een afrekening toen we bericht kregen over een schietpartij. De daders waren bekenden. Zij hadden een coffeeshop in de binnenstad. Maar direct bleek dat het anders was." De daders hadden uit woede op de gesloten deur van Bacchus geschoten, eigenlijk gericht tegen de portier, die hen eerder die avond niet wilde binnenlaten. Maar nu stonden deze meisjes daar achter de deur om hun jassen te pakken. Het was tijd om naar huis te gaan. De kogels gingen dwars door de houten deur met fatale afloop.

,,Er ontstond paniek. Vergis je niet, het café zat vol met een paar honderd mensen. Om die op te vangen hebben we meteen Slachtofferhulp ingeschakeld."

De stad was in rep en roer. Het gonsde meteen dat de daders van Turkse afkomst waren, de discussie over allochtoon en autochtoon laaide in snel tempo op evenals de spanning tussen de verschillende bevolkingsgroepen. Tegelijkertijd werd het schietincident bij Bacchus een hype in de landelijke media. ,,We waren na Leeuwarden de tweede stad in Nederland waar zoiets gebeurde."

Terwijl de Gorcumers gezamenlijk rouwden, massaal bloemen op de locatie legden, kaarsjes aanstaken en ingezonden stukken schreven voor lokale kranten, sprongen zowel radio als televisie er bovenop. ,,Ik had in die periode dagelijks twee interviews voor landelijke media. Daardoor groeide de belangstelling alleen maar. Verscheidene inwoners opperden spontaan een Stille Tocht te willen organiseren. We hadden zoiets nog nooit bij de hand gehad, maar als je het doet, doe het dan goed. Adviseurs hadden gewaarschuwd dat het erg druk kon worden." Burgemeester IJssels rekende op wel 15.000 à 20.000 deelnemers en wilde gezien de spanningen die waren ontstaan, voorkomen dat een dergelijke tocht uit de hand zou lopen.

Tegelijkertijd werd er aan gewerkt de onaangename sfeer te keren. In eerste instantie door de ouders van de slachtoffers zelf, die op televisie verklaarden dat dit drama op zichzelf stond. Zij riepen op tot saamhorigheid, wilden rust en vrede en zeker niet meer geweld. Vanuit Leeuwarden kwamen acties met lieveheersbeestjes over tegen Zinloos Geweld. Er was ook overleg met vertegenwoordigers van de Turkse gemeenschap, die nu kon reageren en deelnemen aan de Stille Tocht, die veel groter werd dan verwacht.

Er kwamen zeker 25.000 mensen uit de stad en uit het hele land. De organisatie was strak en goed. Op het Stadhuisplein werd de menigte toegesproken door de burgemeester, enkele predikanten en een leerling die een mooi gedicht voordroeg. Iedereen had een witte roos in een cellofaantje bij zich. Als statement werden in de stilte de bloemen omhoog gehouden, een ijzingwekkend geritsel van al die cellofaantjes.

,,De Stille Tocht is dankzij ieders inzet goed en rustig verlopen. In Leeuwarden waren na afloop de cafés gesloten. Maar in overleg hebben wij toen besloten dat cafés en kerken allemaal open mochten, zonder alcohol te schenken. De mensen moeten toch na afloop ergens heen kunnen, om te praten of ervaringen te delen. De zorg en nazorg met name ook van de kerken was fantastisch. Je hebt geen ervaring met dit soort zaken, of een draaiboek en dat is eigenlijk maar goed ook. We hadden alle hens aan dek. Gelukkig is het allemaal goed verlopen."

De Stille Tocht werd zo een grote demonstratie tegen Zinloos Geweld. Daarna keerde langzaamaan de rust weer terug in de stad. Er volgden discussies over veilige horeca en een monument voor de slachtoffers. ,,Maar dat wilden de families niet. Uiteindelijk is gekozen voor een herdenkingsmonument. Dat werd ingericht in de toren van de Grote Kerk met het bijzondere kunstwerk De Lichttrechter van Corrie van de Vendel."

Het Bezinningscentrum In de Toren was sindsdien twee keer in de week geopend voor eenieder om te herdenken of gedenken. Rond de jaarwisseling wordt er ieder jaar een algemene herdenkingsbijeenkomst georganiseerd.

Oud-burgemeester Piet IJssels werd achtervolgd door media. ,,Het waren elke dag twee of drie interviews. Er was aandacht vanuit het hele land."

De inwoners van Gorinchem waren verdrietig, boos en verontwaardigd. Langzaam aan keerde de sfeer naar een vastberaden actie tegen Zinloos Geweld.