Bert van der Lee over primair onderwijs

10 januari 2012 om 00:00 Achtergrond

ARKEL - ,,Nog even deze e-mail versturen.” Directeur bestuurder Bert van der Lee van O2A5 - Openbaar Onderwijs Alblasserwaard-Vijfheerenlanden - is druk bezig in zijn kantoor op de Dam 1 in Arkel. Het zijn onzekere tijden. Nu heeft elk dorp nog een eigen schooltje. Maar een krimp van 5 procent van het aantal kinderen is al begonnen en zal de komende twintig jaar zeker doorzetten. Zijn er in 2030 nog wel dorpsscholen? De discussie over Visie 2030 komt als geroepen.

In Visie 2030 ‘Samen Krachtig’ kiest de AV-regio voor een open en dynamisch karakter en voor samenwerking. Kernwaarden hierbij zijn behoud van cultureel landschap en historische steden, sociale cohesie en innovatiekracht. De Visie verkeert nu in de tweede fase en wordt nog verder uitgewerkt en concreter nadat alle gemeenteraden zich erover hebben gebogen. De Stad Gorinchem geeft in een serie de Visie’s van mensen uit het maatschappelijk veld weer. In de derde aflevering geeft Bert van der Lee zijn visie over primair onderwijs.

,,Een fantastisch initiatief,” zegt Van der Lee beslist. ,,Als we in de landelijke gebieden goed onderwijs willen handhaven moeten we op alle fronten samenwerken. Dus als het kan scholen met elkaar, maar ook met gemeenten en gemeenten met elkaar. Het mooie van het project Visie 2030 is dat deze discussie wordt gevoerd over de gemeentegrenzen heen. Boven dat niveau. En dat is nou precies wat we nodig hebben als je krimp in de regio wilt omzetten in kansen.”

In het hele land wordt krimp van het aantal kinderen verwacht, behalve in steden. Bij O2A5 zijn 29 scholen voor primair onderwijs in de AV-regio plus Lingewaal ondergebracht. Openbaar onderwijs voor 3500 kinderen. Bij de organisatie werken in totaal 320 medewerkers, veelal parttimers. In de regio kiest 35 procent van de inwoners voor openbaar onderwijs. De meeste ouders zijn van protestants christelijke huize en geven de voorkeur aan pc-onderwijs. Ook hier zal de krimp toeslaan. Alleen het reformatorisch onderwijs is stabiel of maakt in sommige plaatsen zelfs een groei door.

Brede kindcentra

De onderwijsmensen volgen met belangstelling hoe elders in het land met de krimp wordt omgegaan. In Groningen zijn 25 leerkrachten ontslagen. In Zeeland is een mooi initiatief voor een scholencentrumpje tussen dorpen in op de klippen gelopen. ,,In Zeeland is het aantal kinderen al drastisch teruggelopen. Bij twee kernen stond het voortbestaan van de dorpsschool op het spel. Iedereen was het eens en wilde graag meewerken aan een ‘breed kindcentrum’, op fietsafstand tussen de kernen in met; pc- en openbaar onderwijs, kinderopvang, voorziening op gebied van gezondheidszorg en een winkel. In de locatie konden na schooltijd activiteiten worden georganiseerd en ook bijvoorbeeld muziekonderwijs. Maar de gemeenteraden staken er een stokje voor. Als puntje bij paaltje komt kiezen lokale politici toch vaak voor het eigen dorp, ook als dat voor de langere termijn niet haalbaar is.”

De scholen zijn als het gaat om gebouwen afhankelijk van gemeenten. ,,We willen zoveel mogelijk voorzieningen handhaven. Niet afbreken wat goed is. En we zoeken samenwerking. We willen nu het gesprek aangaan. Gelukkig hebben we in onze regio geen ‘schoolstrijd’ en wil LOGOS, het schoolbestuur voor protestants christelijk onderwijs, er ook samen voor zorgen dat er in onze regio goed onderwijs blijft,” vervolgt Van der Lee. ,,En soms zie je in den lande ook mooie vormen van samenwerking. In Everdingen staat al enkele jaren een schooltje voor pc-, katholiek- en openbaar onderwijs.”

Dergelijke samenwerkingsverbanden zijn volgens Van der Lee ook in deze regio nodig. ,,Of misschien zijn er kernen, die samen een voorziening kunnen handhaven op een locatie tussen de dorpen in. Voor kinderen tot 12 jaar moet de basisschool op fietsafstand zijn, hoewel steeds meer ouders de kinderen met de auto naar school brengen. De bereikbaarheid van nieuwe locaties is daarom heel belangrijk. Voor middelbaar onderwijs verzamelt de jeugd zich om gezamenlijk naar Gorinchem of andere centrumplaatsen te fietsen.”

Natuurlijk verloop

Grote zorg bij dit alles is het personeel. ,,Gelukkig kunnen we gedwongen ontslagen voorkomen,” haast Van der Lee zich te zeggen. ,,Het natuurlijk verloop bij de leerkrachten loopt bij ons in de pas met de krimp. We hebben net een werkgelegenheidsgarantie van drie jaar kunnen afgeven. Daar zijn we heel blij mee.”

Toch is de ‘slimme inzet’ van leerkrachten niet altijd gemakkelijk. ,,Het kan gebeuren dat een juf na twintig jaar naar een ander dorp moet. Dat gaat gepaard met veel emoties. We moeten in de toekomst hetzelfde met minder mensen doen. In sommige gevallen kunnen groepen gecombineerd worden. Het zal hoe dan ook veel van de organisatie en van de leerkrachten vragen.”