Boeiende lezingen over martelaren

GORINCHEM - De Martelaren van Gorcum zijn - zeker in rooms katholieke kringen - wereldberoemd. Dat kan geen Gorcumer zijn ontgaan door de tentoonstelling 'Oog in oog met de Martelaren van Gorcum', die deze zomer in het Gorcums Museum wordt gehouden. Maar het waarom. Daarover geeft de nu bijna afgestudeerde theoloog Rutger van Breemen woensdag 1 en woensdag 8 augustus om 13.30 uur lezingen in het museum.

In de voordracht 'Martelaarschap toen en nu' vertelt Rutger van Breemen op luchtige wijze over het martelaarschap door de eeuwen heen. ,,Ik heb een tijdsindeling gemaakt, omdat de verscheidene periodes zo verschillend zijn,'' legt hij uit.

De indeling is chronologisch; het begint bij de apostolische tijd, dan de tweede eeuw tot het jaar 392. ,,Daarna was het katholieke geloof staatsgodsdienst. Over die periode valt minder te vertellen.'' De Middeleeuwen van 500 tot 1500 zijn heel interessant en daarna, tijdens de Reformatie, zijn de 19 geestelijken, de Martelaren van Gorcum, op gruwelijke wijze om het leven gebracht. De laatste periode speelt zich af van ongeveer 1700 tot nu.

,,Veel martelaren zijn beschermheiligen geworden,'' zegt Rutger. ,,Het is leuk de achtergronden te weten en de uitleg te vertalen naar het hier en nu. De verhalen zijn soms aangrijpend en soms ook heel grappig.'' Aangrijpend is bijvoorbeeld het verhaal van de Poolse priester Maximiliaan Kolbe. Hij hielp tijdens de Tweede Wereldoorlog Joodse mensen te ontsnappen en stierf uiteindelijk zelf in Auschwitz de hongerdood als plaatsvervanger van een vader van jonge kinderen. ,,Hij bood uit zichzelf aan de plaats van de jonge vader in te nemen. Kolbe werd in de jaren zeventig heilig verklaard. Die vader was daar toen in Rome bij aanwezig.''

Een luchtiger verhaal speelt zich enkele eeuwen eerder af in het toenmalige koninkrijk Tsjechië. De vrouw van de koning ging vreemd, maar biechtte alles braaf op bij de priester Nepomuk. De koning kreeg lucht van de geheimen en martelde de priester om meer te weten te komen. Maar de geestelijke hield zich aan zijn biechtgeheim en zweeg in alle talen over de kwestie. Uiteindelijk liet de koning de priester met een molensteen om de nek in de Moldau gooien.

Streng in de leer

De tweede lezing, op 8 augustus, gaat veel dieper in op het rooms katholieke geloof. ,,Het is eigenlijk zware kost, die ik zo luchtig mogelijk wil vertellen,'' legt Rutger uit. ,,Dan wordt duidelijk waarom de Martelaren van Gorcum zijn gestorven en waarom dat vandaag de dag niet zo snel meer zou gebeuren.''

,,In de katholieke kerk zijn er altijd twee grote punten van discussie geweest; de eucharistie en de rol van de paus,'' vervolgt Rutger. ,,Er zijn verscheidene concilies geweest, de opvattingen hierover zijn nu genuanceerder dan toen. De Martelaren van Gorcum hielden zich aan de strenge leer van toen.''

De lezingen van Rutger van Breemen zullen laagdrempelig zijn en zeker ook voor niet-katholieken interessant. De bijeenkomsten vinden plaats in het Gorcums Museum. De tentoonstelling duurt nog tot 26 augustus.