Gert-Jan Ariaans (54): ‘Ik genereer meer aandacht voor Gorinchem als vestingstad’

GORINCHEM Sinds een klein jaar neemt Gert-Jan Ariaans als gids voor de Werkgroep Vesting Gorinchem (WVG) belangstellenden mee en vertelt meeslepend over wat er te zien is, inclusief de geschiedenis daarachter. ,,Ik ben een echte Bliek” introduceert hij zichzelf. ,,Mijn opa was de rattenvanger van Gorinchem Aaike van der Heijden, mijn vader is als dienstplichtig soldaat in Gorinchem gelegerd geweest, en mijn moeder is er geboren en getogen.”

door Levien Vermeer

Zijn opa vertelde altijd leuke verhalen, zegt Gert-Jan. ,,Dat heeft blijkbaar toch iets getriggerd in mijn bewustzijn.” Gorinchem is de grootste vestingstad van Nederland, met een complete vestingwal die nog bijna geheel volgens het originele tracé uit 1600 verloopt. De eind 2014 opgerichte WVG (onderdeel van Historische Vereniging Oud-Gorcum) vindt dat deze bijzonderheid veel meer waardering verdient. Gert-Jan verduidelijkt: ,,We willen meer aandacht voor de vestingwerken genereren, en Gorinchem meer als vestingstad profileren, onder andere door het geven van rondleidingen.” 

MARKEERNAGELS Zijn rondleiding duurt tweeënhalf uur. Op het pad passeren we her en der zogenaamde ‘markeernagels’. Dat zijn vertelpunten, waar men met behulp van een smartphone-app (izi.travel) of een Mooi Gorinchem (VVV) vestinggidsje, wetenswaardigheden kan horen of lezen. Nu de corona- regels weer versoepeld zijn geniet Gert-Jan: ,,Het is zo lekker om dit weer te kunnen doen he?! Dan gaan er weer deurtjes in m’n hoofd open, floep, floep, floep.” 

Hij levert geen half werk, want hij vindt het zelf ook allemaal veel te interessant. ,,Gorinchem is de grootste intact zijnde vestingstad van Nederland. Omdat ik daar meer over wilde weten heb ik het boek ‘Tien eeuwen Gorinchem’ gekocht en aansluitend de cursus Gorcumkundige gedaan. Fascinerend, een feest der herkenning.” Gert-Jan heeft de handleiding voor de rondleiding eigenhandig aangevuld met historische foto’s en kaarten. ,,Ik ben erg van het visuele, en merk dat plaatjes mensen aanspreken” vertelt hij. De WVG wil meer aandacht en waardering voor de Gorinchemse vestingwerken genereren en Gorinchem als vestingstad profileren. 

Om die doelstelling te verwezenlijken ontplooit de werkgroep diverse activiteiten, waaronder excursies en archiefonderzoek, lezingen en rondleidingen, en restauratie- en reconstructie-projecten. Gert-Jan geeft een voorbeeld: ,,Een lopend restauratieproject is de VIS-kazemat gelegen bij de Vijfde Uitgang te Gorinchem. Daar heb ik een paar collega’s mee naar toe genomen, gewoon ter informatie, maar ook om potentiële werkgroepsleden te werven” lacht hij. Gert-Jan is KAM-coördinator (Kwaliteit, Arbeidsomstandigheden en Milieu) bij een Gorinchems elektrotechnisch installatiebedrijf waar hij inmiddels twintig jaar werkt. ,,Een luisterend oor is al heel belangrijk” zegt hij daarover. 

TWEE HOBBY’S In de kruitmagazijnen aan de Dalemwal die begin deze eeuw gerestaureerd zijn, heeft Gert-Jan geëxposeerd met zijn schilderijen. Onder de naam ARIART maakt hij geometrische kunst. ,,Daar kwamen toen twee hobby’s van mij samen. Ik kon niet alleen over de geschiedenis van de locatie vertellen, maar ook over wat ik geschilderd heb.” 

(tekst gaat verder onder foto)

Foto Bas t Hoen

Hij noemt zich autodidactisch kunstschilder sinds 2010. ,,Mijn schilderijen bestaan uit geometrische abstracte vormen en/of lijnen waardoor de kijker verschillende optische illusies ziet. Met mijn schilderijen wil ik letterlijk het ‘huh’-effect bereiken.” Dat effect bereikt hij trouwens ook ruimschoots als gids, strooiend met interessante wetenswaardigheden en termen als Poterne (overdekte doorgang door een stadswal), Coupure (doorgang in de stadswal) en de bedekte weg. ,,Als je op de bedekte weg loopt kon je niet door de kogels geraakt worden” legt Gert-Jan uit. De straten in de wijk achter de vestingwal en de ravelijnen, dat zijn verdedigingseilandjes, hebben benamingen die daarmee verband houden. 

Een van de deelnemers aan een rondleiding zei: ,,Ik woon op de Flank, komt dat hier vandaan? Dat is een grappig weetje!” Al vertellend glundert Gert-Jan: ,,Het is zo ontzettend leuk om het er weer over te hebben.” In de Middeleeuwse ommuurde stad waren zeven stadspoorten en drieëntwintig uitkijktorens. De vesting die in 1600 gereed kwam, had elf bastions en vier stadspoorten. De Dalempoort uit 1597 is de enige die is blijven bestaan, weet Gert-Jan. 

SCHILDERACHTIG TAFEREEL ,,Als je door de poort heen kijkt en je denkt het voetgangersbord weg, dan zie je een schilderachtig tafereel van honderden jaren terug.” Er is één Poterne, een overdekte doorgang, in de stadswal, en Gert-Jan licht graag toe hoe die er gekomen is. ,,Je kunt het zien als een persoonlijke en tastbare bijdrage van Napoleon, die in 1811 een inspectierit te paard over de Gorinchemse vestingwallen maakte. Hij gaf toen bevelen voor het uitvoeren van diverse verbeteringen, waaronder de Poterne. Die diende om troepen en wapens snel in de voorverdediging te kunnen brengen, of snel hieruit te kunnen terugtrekken. Die troepen en wapens werden over de gracht gezet met roeiboten.” Gert-Jan laat de enorme sleutel van de toegang tot de Poterne zien. ,,Toen mijn kinderen die ontdekten, vroegen ze ‘wat heb jij nou bij je’” lacht hij. Ze vinden het wel mooi wat hun vader doet. ,,Als ik er maar niet over bezig blijf” merkt Gert-Jan op. Hij voelt zich bevoorrecht dat hij dit vrijwilligerswerk mag doen: ,,Het hoeft niet betaald te worden, het plezier wat ik er aan beleef is al genoeg.” 

Meer lezen over Werkgroep Vesting Gorinchem? Ga naar: www.vestinggorinchem.nl en www.oudgorcum.nl