Corona bepaalt de sfeer: [stresstest voor families]

9 november 2020 om 15:35

Het coronavirus drukt inmiddels een enorm stempel op de leefsfeer in de Nederlandse samenleving. Dat geldt ook voor de kleine samenlevingen: stellen, gezinnen en families. Als familietherapeut vindt Else-Marie van den Eerenbeemt deze tijd heel intensief. En persoonlijk, als oma? ‘Die eerste lockdown, daar heb ik echt onder geleden.’ Hoe houd je het leuk met elkaar?

Else-Marie van den Eerenbeemt is 74 jaar en ruim 40 jaar werkzaam als familietherapeut, docent, onderzoeker en publicist. Pensioen? ,,Oh nee'', zegt ze. ,,Mijn werk is mijn hobby.'' Toch ging ze er in maart bijna aan onderdoor: ,,Ik werkte veel te hard. Ik zat voortdurend aan de telefoon en hoorde alleen maar ernstige dingen.'' En ondertussen kon ze haar kleinkinderen niet meer knuffelen. ,,Echt verschrikkelijk vond ik dat.''

THUISWERKEN Het telefoongesprek gaat al snel over de impact van het thuiswerken op relaties en gezin, zoals ze dat ook ziet bij haar eigen volwassen kinderen. Als therapeut en onderzoeker merkt Van den Eerenbeemt dat het twee kanten op kan gaan: ,,Óf stellen belanden in conflictzones óf ze hebben het nog nooit zo goed gehad.''

Bij stellen waar de relatie opbloeit speelt vooral de toegenomen betrokkenheid op elkaar een rol: ,,Nu zien ze hoe hard de ander werkt. Er is meer waardering voor elkaar en meer aandacht voor elkaars werk: 'Hoe ging jouw vergadering vanochtend?' Er wordt meer gepraat. Ook mooi: je ziet meer vaders op het schoolplein. En thuisonderwijs door papa tijdens de lockdown vonden veel kinderen erg plezierig.''

,, Je kunt niet geconcentreerd werken met een huilend kind op de achtergrond

Veel hangt echter af van de tijd en ruimte die je elkaar gunt, betoogt Van den Eerenbeemt. ,,Als ouders onderling geen goede afspraken maken over het thuiswerken gaat dat ten koste van hun kinderen. Kinderen voelen haarfijn de spanningen aan die ontstaan als ouders in de knoop komen door de combinatie van thuiswerken, huishoudelijke klussen en kinderen opvoeden en begeleiden bij het schoolwerk.'' Ze adviseert: maak iedere dag ’s avonds een programma. Wanneer trek jij je terug op zolder of op de slaapkamer en wanneer doe ik dat? ,,Want je kunt niet geconcentreerd werken met je huilende kind op de achtergrond.'' Ook letterlijk afstand nemen van je werk is belangrijk: ,,Ga ‘s ochtends eerst naar buiten en dan aan het werk. Mét pauzes. En klap ’s avonds de laptop dicht.''

ONTSMETTINGSSPRAY Maar thuiswerken kan ook tot spanningen leiden: sluimerende conflicten krijgen meer kans. Van den Eerenbeemt: ,,Het bekende 'jij laat altijd alles slingeren' tegenover 'jij bent een controlfreak'. Die dingen komen nu keihard naar boven als het even niet lekker loopt.''

Zeker als het stel onderling verschillend met de coronadreiging omgaat, vertelt ze. ,,Sowieso is in een relatie de een vaak wat voorzichtiger dan de ander. Ik hoorde van een man die, als hij thuiskwam, door zijn vrouw werd opgewacht met schoonmaakdoekjes en ontsmettingsspray. En dat gedrag zie je echt niet alleen bij de stellen in de risicoleeftijd. Het valt mij op dat de angel er vaak uit gaat als ik ze uitleg dat je dat schoonmaken in deze tijd niet als smetvrees moet zien, maar als liefde: ik wil jou niet kwijt. Dan kun je ook beter geruststellen: nee joh, ik ben echt wel voorzichtig als ik buiten ben.''

,,Door corona is bij veel volwassenen de angst gegroeid dat hun ouders ziek worden. Veel kinderen bezoeken hun ouders nu vaker of ze bellen meer. Dat kan tot mooie, maar soms tot moeilijke gesprekken leiden. Vooral als ze vinden dat hun ouders te laks met de richtlijnen omgaan. Of de ouders moeten van hun kinderen opeens mee gaan doen aan het fitnessprogramma op de televisie. Erger je niet aan die bezorgdheid zeg ik dan, het is een vorm van liefde.''

KLEINKINDEREN Van den Eerenbeemt: ,,En natuurlijk het contact met de kleinkinderen, dat is in deze tijd toch minder vanzelfsprekend. De meeste grootouders en kleinkinderen misten elkaar erg tijdens de lockdown. Grootouders stralen vaak veiligheid uit voor kleinkinderen. Die liefde over en weer, daar kunnen de ouders soms best jaloers op worden. Dat hoeft niet. Kinderen vallen hun ouders niet af; liefde tussen grootouders en kleinkinderen is een ander soort liefde.''