(On)bekende Gorinchemse gezichten van de Tweede Wereldoorlog: Harold Cecil Magnusson
6 juli 2021 om 09:22 OverigGORINCHEM Sinds 3 jaar verdiept Sjaak Kouwenhoven zich in de gebeurtenissen in en rond Gorinchem tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het viel hem daarbij op dat veel mensen / gebeurtenissen uit deze regio de (regionale) geschiedenisboeken niet hebben gehaald.
,,Het is toch erg vreemd dat bijna niemand die mensen nog kent. Het is zeker niet vanzelfsprekend dat we nu in vrijheid kunnen leven, daar is voor gevochten, vaak met de dood tot gevolg!”, aldus Kouwenhoven. ,,Het is mijn streven om deze ‘vergeten’ moedige mensen incl de (Joodse) slachtoffers uit Gorinchem een gezicht te geven door onder meer af en toe een kort verhaal over hen in de Facebookgroep Oud Gorinchem te posten. En nu dus ook uitgebreide verhalen in De Stad Gorinchem.”
Harold Magnusson (21 april 1922 – 14 november 1944)
Rol : Bevrijder / “Storm Boat King”.
Aan de oude algemene begraafplaats aan de De Vries Robbéweg (Gorinchem) ligt een oorlogsgraf (WO II) van een soldaat uit het Gemenebest. Het gaat om Harold Cecil Magnusson, een 22-jarige Canadees uit New Brunswick. Hij diende bij de 23e Field Company RCE, Royal Canadian Engineers.
Ik kende het bestaan van dit graf en ik kende ook de naam Magnusson doordat Alice van Bekkum in 2004 het verhaal achter het graf van Harold Magnusson wist te achterhalen.
Voor mij was Magnusson een Canadese “bevrijder” die tijdens de mislukte operatie Market Garden was gesneuveld, maar veel meer wist ik niet over hem.
Intussen heb ik meer gelezen over Harold en weet ik dat hij bijzonder moedige dingen heeft gedaan.
Vernietigende kracht van de oorlog
Harold werd op 21 april 1922 geboren in Sant.John New Brunswick (Canada). Veel familieleden van Harold dienden al in het leger en Harold meldde zich 19 juni 1942 vrijwillig en werd binnen enkele dagen toegewezen aan de 23e Field Company. Er volgde een maandenlange training ter voorbereiding op een belangrijke rol na de invasie van Europa (Normandië) . De laatste trainingen in Engeland waren gericht op het oversteken van rivieren. Op 11 juli 1944 ging Harold, samen met zijn 23e Field Company, van boord op het strand van Juno Beach (Normandië).
Bron: Ordissinaute.fr
In de buitenwijken van Caen zag hij de vernietigende kracht van de oorlog. Caen was een slagveld en lag geheel in puin vanwege de zware bombardementen. Het onderdeel van Harold kreeg de taak een nieuwe weg aan te leggen door de verwoeste stad, zodat de Geallieerden hun opmars konden voortzetten. De 23e Field Company ging door met zijn wegenbouwwerkzaamheden tot het einde van augustus 1944 en kreeg vervolgens het bevel om de aanval / oversteek van de 4th Armoured Division over de rivier de Seine te ondersteunen in de buurt van Pont De L’Árche.
De meeste bruggen werden immers door de terugtrekkende Duitsers opgeblazen.
Stormboten
Het legeronderdeel van Harold was in Engeland getraind om met Britse stormboten en onder hevig artillerie- en mortiervuur, rivieren over te steken. Op deze manier werden vele geallieerden de Seine overgezet.
De weken erna, tijdens de opmars van de Geallieerden door België en Nederland, hield Harold zich bezig met opruimen van mijnen, het leggen van ‘Baileybruggen’ het opruimen van obstakels en het aanleggen en repareren van wegen. Deze belangrijke taken maakten de snelle opmars van de Geallieerden mogelijk.
In september 1944 raakte Harold en zijn 23e Field Company betrokken bij de nasleep van de mislukte Operatie Market-Garden. Over de epische slag bij Arnhem van de Britse 1st Airborne Division is veel verteld en er is een beroemde film over gemaakt, namelijk A Bridge Too Far. De 1st Airborne Division landde in een sector waar onverwacht twee Duitse Panzerdivisies bivakkeerden en kwam hierdoor in de problemen. Over de evacuatie van een groot gedeelte van deze Britse 1st Airborne Division over de Nederrijn is minder bekend. Deze evacuatie met de codenaam Operation ‘Berlin’ vond plaats in de avond en nacht van 25 op 26 september 1944.
Bron: Library and Archives Canada Photo
Zwaar Duitse vuur
De slag om Arnhem woedde nog voort. Voor de ingesloten Britse en Poolse Airbornes op de noordelijke Rijnoever werd de toestand onhoudbaar. Nadat hun evacuatie over de rivier werd gelast, kwamen in die regenachtige nacht honderden Airbornes in groepjes door de gevaarlijke bossen naar de uiterwaarden en wachtten op hun evacuatie. Britse en Canadese genietroepen, waaronder Harold, voeren met hun bootjes onder zwaar Duits vuur heen en weer. Heel opmerkelijk: de stormboten waren multiplex bootjes van ongeveer 7m bij 2m met een flinke buitenboordmoter v 50 pk. Er konden vijftien soldaten in vervoerd worden. In die nacht redden zij, mede dankzij inspanningen van enkele andere onderdelen, 2400 Airbornes.
Harold en zijn eenheid, zoals gezegd de 23e Field Company, kregen door hun moedige optreden de bijnaam ‘The Storm Boat Kings’. Helaas werd de boot van Harold getroffen door een mortiergranaat en niemand in de boot leek dit te hebben overleefd omdat er niemand meer werd teruggevonden.
Hoewel zijn dood, na Operatie Berlin, oorspronkelijk werd beschreven als ‘Missing in Action’ werd het lichaam van Harold, enkele maanden later, op 14 november 1944 in de rivier de Lek gevonden.
Hoe kwam het lichaam van Harold dan in Gorinchem terecht ?
Twee jongens van elf jaar oud, te weten Adrie van den Bergen Hans van Straten woonden in november 1944 aan de Lek, in het plaatsje Tienhoven bij Ameide. Zij hadden een roeiboot ter beschikking. Adrie was namelijk een zoon van Janus van den Berg, die de veerdienst Tienhoven-Jaarsveld onderhield. Hiervoor gebruikte hij voor grotere vrachten de pont en voor kleinere een roeiboot. In die barre tijd kwamen er geregeld allerlei spullen door de rivier voorbij drijven zoals die dag een groot aantal meelzakken. Daarvan was de binnenkant doorgaans nog vrij droog en was de inhoud, bloem, nog heel geschikt om er in deze tijd van schaarste iets eetbaars van te maken.
Toen ze die dag weer iets aan zagen komen en dachten dat het zakken meel zouden zijn, waren het tot hun schrik twee ongeklede lichamen. Ze wilden, hoe jong ze ook waren, hun plicht vervullen om die toch maar naar de kant te krijgen.
De roeiboot waarmee de lijken werden geborgen - ameide-tienhoven.nl
Kerk in Tienhoven
Toen de lichamen op het droge lagen, hebben de jongens hulp gehaald en verteld dat ze twee lijken naar de wal hadden gesleept. Duitsers die hier gelegerd waren, kwamen ter plaatse en hebben de naamplaatjes verwijderd. Vervolgens is de vader van Hans, die koster was van de kerk in Tienhoven, ontboden en zijn de lichamen naar de kerk overgebracht.
Het bleek te gaan om de lichamen van Harold Magnusson en de Poolse paratrooper Czeslaw Gajewnik (11 aug 1918 – 26 sept 1944).
Cseslaw sneuvelde toen er tijdens de evacuatie geen plaats meer was in de boot. Hij wilde zijn kameraden niet in de steek laten dus besloot hij met de boot mee te zwemmen. Hierbij raakte hij gewond en verdronk.
De twee lichamen hebben ongeveer twee dagen opgebaard gestaan in lijkkisten die aan de binnenkant met lood beslagen waren. Daarna gaf de Duitse OrtsKommandant het bevel om de lichamen over te brengen naar Gorinchem en te begraven op de algemene begraafplaats aan de Vries Robbéweg.
Het graf van Harold op de begraafplaats aan de Vries Robbéweg in Gorinchem. Bron rcl005.nl
Czeslaw Gajewnik is later herbegraven op de Oorlogsbegraafplaats van het Gemenebest in Oosterbeek
Voor zijn bewezen diensten is Harold Magnusson onderscheidden met The Canadian Volunteer Service Medal and Clasp, The France and Germany Star, The Defence Medal, The 1939-1945 Star en The 1939-1945 War Medal.
Bronnen :
https://marketgarden.com/
https://www.tracesofwar.nl/sights/464/Monument-Royal-Engineers-en-Royal-Canadian-Engineers-Driel.htm
https://www.strijdbewijs.nl/donald/operation.htm
https://www.ameide-tienhoven.nl/herdenking-van-de-uit-de-lek-geborgen-canadese-engineer-h-c-magnussen-en-de-poolse-paratrooper-c-gajewnik/
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Oorlogsgraf_van_H.C._Magnusson_in_Gorinchem.jpg
