Fotoroute op Kazerneplein herinnert aan het roemrijke, militaire verleden van Gorinchem
27 augustus 2021 om 08:48 HistorieGORINCHEM De foto’s hingen al even op het Kazerneplein, maar woensdag werden ze met een officieel tintje onthuld door wethouder Joost van der Geest. Donderdag wandelt Joop Kuijntjes van de werkgroep vesting Gorinchem langs de foto’s voor nog wat extra details over het militaire verleden van Gorinchem.
Zoals bij de foto van 31 augustus 1921; te zien is een feestelijk tafereel van hoe Koninginnedag een eeuw geleden werd gevierd. Het Kazerneplein vormde het startpunt van de optocht door de stad. Op de foto zijn de deelnemers te zien van het openluchtspel ‘Oranje en Nederland’op de 50everjaardag van koningin Wilhelmina voor de Willemskazerne. Kuijntjes (71 jaar) is geboren en getogen in de stad en herinnert zich van de vroegere militaire panden rond het Kazerneplein vooral de Willemskazerne, dat in zijn jeugd dienst deed als start- en eindpunt van de Avondvierdaagse. ,,Toen ben ik wel een paar keer binnen geweest, ik ging naar de ULO in de binnenstad. In die tijd zaten de militairen nog wel in de stad.” Als vrijwilliger van het Regionaal Archief Gorinchem werkte hij mee aan de samenstelling van de fotoroute. Het initiatief kwam van Mooi Gorinchem, zij wilden vanuit de parkeergarage onder het Kazerneplein vooral een mooie route maken naar de winkels in de binnenstad. Op de eerste foto van de route zijn alle gebouwen nog intact, in 1969 begon de sloop van de kazerne en de kantine. In 1997 verdween het laatste restant, de adjudantswoning uit 1917. De architect Ralph Erskine, die de nieuwbouw op het Kazerneplein ontwierp vond de woning niet passend bij zijn ontwerp.
EREBLIJK Het enige dat in Gorinchem bewaard is gebleven, is de poort naar de Struisvogelstraat. Al wandelend wijst Kuijntjes naar de Boldingh bank en het Ereblijk dat op de foto’s is te zien. De bank werd verhuisd naar het artilleriemuseum in Harde, net als het Ereblijk. ,,Dat beeld verwees naar de citadel van Antwerpen, die kazerne heette ook de citadel. Bij de Belgische opstand in 1830/1831 hadden soldaten uit Gorinchem de stad verdedigd, daar kwam de naam Citadelkazerne vandaan, deze werd gebouwd in 1901.” Vervolgens wijst Kuijntjes naar de toegangspoort op de zwart/wit foto. ,,Dat is de enige poort die overgebleven is, hij staat nu aan de Struisvogelstraat bij de brug over een deel van de oude gracht rond het kazerneterrein.” De foto’s zijn geplaatst aan de hand van een tijdlijn, zo passeren steeds ‘jongere’ foto’s van het plein. Zo zien we de paardenmarkt, de kermis en de tijd dat het terrein braak lag en werd heringericht tot parkeerterrein. ,,Rond 1965 verdwenen steeds meer kazernes uit de stad, zodat ook Gorinchem informeerde bij Defensie naar het vertrek van de soldaten. Dat gebeurde uiteindelijk in 1967, op 1 december van dat jaar wordt voor het laatste de vlag gestreken. Deze wordt plechtig in ontvangst genomen door de gemeentearchivaris mr. A. Telders en wordt bewaard in het Gorcums Museum.
Van buiten zag het er misschien nog goed uit, maar van binnen waren ze echt uitgeleefd. Zo werd nog met kolenkachels gestookt
SMAKHEUL Toen Gorinchem nog een militaire functie had, verbleven soms wel duizend soldaten in de stad. Kuijntjes is nuchter over de herinrichting van het Kazerneplein met niet echt fraaie woningen, die gebouwd zijn rond 2000. Hij stelt dat de kazernes niet echt goed meer werden onderhouden. ,,Van buiten zag het er misschien nog goed uit, maar van binnen waren ze echt uitgeleefd. Zo werd nog met kolenkachels gestookt. In 1969 leefden we in een heel andere tijd. Als alles goed was onderhouden, was het nu natuurlijk prachtig geweest.” Als hij bij de laatste foto stilstaat, geeft hij uitleg over de herkomst van de naam ‘Smakheul’ ,,Smakken was dobbelen en de heul is een overkapte waterafvoer. In de Smakheulkazerne woonden vroeger de officieren en had je de officiersmess.” Als liefhebber van de historie is Kuijntjes nu samen met de Werkgroep Vesting Gorinchem vooral actief om de militaire restanten in de stad rond de wallen te onderhouden en te bewaren voor het nageslacht. ,,De fotoroute draagt ook bij aan het historisch besef. Van de jongeren weten helemaal niemand meer waarom dit het Kazerneplein heet.”
De fotoroute op het Kazerneplein is naast een inkijkje in het verleden ook een mooie manier van verbeelding. Passeer de vroegere poort aan de Struisvogelstraat en verbeeldt je dat militairen in parade over het plein marcheren. Wie meer wil weten dan alleen de informatie op de borden, kan de QR code scannen, dan vind je nog meer over de historie van deze bijzondere plek in het hart van de mooiste vestingstad van Nederland.
.
