‘Het gedraal rond de Nieuwe Doelen is beschamend’

4 september 2021 om 09:20 Podiumkunsten Dossier Nieuwe Doelen

GORINCHEM Het lijkt erop alsof de gemeente Gorinchem het proces rond de uitvraag voor de Nieuwe Doelen volledig heeft onderschat. Dat is het beeld dat oprijst nadat insprekers felle kritiek uitten op wethouder Dick van Zanten over het proces om te komen tot een exploitant voor de Nieuwe Doelen.

Architect Frans Verweij van (MOVE) Development vroeg zich vooral af waarom in het bidbook voor de uitvraag op geen enkele wijze gerefereerd is aan een mogelijke Europese aanbesteding. Samen met enkele meedenkers zoals Josien Damen, Herman Doeleman, Lia Tieleman en Gerda Kroeze-Knol ontwikkelde hij een plan voor een theater op het water langs het Merwedekanaal als alternatief voor de Nieuwe Doelen. Voor het opstellen van het plan, inclusief een exploitatiebegroting, had Verweij tienduizenden euro’s uitgetrokken. Maar net als de acht andere plannenmakers mocht hij zijn plan in een pitch van een half uur presenteren in de Nieuwe Doelen aan drie ambtenaren en twee externe adviseurs. ,,Dat heeft me in hoge mate verbaasd. Het niet presenteren aan de raad is een gemiste kans, ook heb ik geen enkele feedback gekregen. Ook was er geen gesprek met de wethouder. Dit is een zeer uitzonderlijk besluit, dit is een zwaktebod van de wethouder en ik ben echt teleurgesteld, wie bestuurt hier nu de stad?” Verweij kreeg op geen enkel moment het idee dat sprake was van een dialoog, tijdens zijn pitch kreeg hij geen inhoudelijke vragen. Hij stelde verder dat de uitvraag voor de exploitatie van de Nieuwe Doelen buiten een Europese aanbesteding om kan. Verweij heeft met (MOVE) Development ook elders theaters gebouwd.

INSCHRIJVING Net als Verweij was ook inspreker Johan Boonekamp, adviseur culturele organisaties, enorm verbaasd over het proces en de uitvraag. ,,De wil om met partijen om tafel te gaan ontbreekt. Waarom kiest Gorinchem hiervoor? Het gedraal rond de Nieuwe Doelen is beschamend”, zo sprak hij zijn grote teleurstelling in de gemeente uit. Hannah Salt had eveneens een plan ingediend, maar omdat ze meende dat de uitvraag een soort inschrijving was, had ze haar plan niet tot in detail uitgewerkt. ,,Waarom zijn de drie ingediende plannen die aan alle eisen voldoen, met uitzondering van het bestemmingsplan, niet geselecteerd om verder uit te werken?” Ook zij vond het een gemiste kans dat de raad de plannen niet kan inzien, vooral omdat het om een publieke zaak gaat.

ERGEREN Roy Grunewald, voormalig directeur van de Nieuwe Doelen, was het meest kritisch. Hij sprak van een ‘onbeschofte’ brief aan de plannenmakers, waarmee de gemeente liet weten dat hun plan was afgewezen. Hij had zich dood geërgerd aan het hele proces, waarbij drie externe adviseurs en twee ambtenaren van buiten Gorinchem zich hadden gebogen over de plannen. ,,Wat gebeurt er nu met de Nieuwe Doelen, blijft het nu weer leegstaan? Waarom gebruiken we de know how, de passie in de stad en al die grandioze ideeën niet? Wat een arrogantie op het stadhuis.” Hij riep wethouder Dick van Zanten op om de plannen te presenteren en daarna Gorcum zelf te laten beslissen.

VECHTEN Na de insprekers liet wethouder Dick van Zanten weten dat hij niet wist dat de uitvraag op een Europese aanbesteding zou uitlopen. Ook omdat vooraf niet duidelijk was of er wel animo zou zijn voor de exploitatie en hoeveel plannen zouden worden ingediend. Omdat het bij enkele plannen gaat om een groots theater inclusief veel omzet moest de gemeente wel kiezen voor een Europese aanbesteding, zo liet de gemeente weten. ,,We kunnen een deel van de pijn van de plannenmakers plaatsen, maar hadden vooraf niet gedacht dat partijen om het theater zouden ‘vechten’.”

Volgens de gemeente is een Europese aanbesteding ook minder eng dan het lijkt. ,,We hebben gekozen voor een zorgvuldig proces, boven snelheid”, zo was de slotconclusie van wethouder Van Zanten. Door de insprekers en de presentatie ontbrak in de commissie de tijd om de fracties nog aan het woord te laten. Wel liet Bjorn Bahlmann (Stadsbelang) weten dat hij de communicatie niet goed vond.

VERDIENMODEL December 2019 stelde de raad een cultuurvisie vast, inclusief de opdracht voor de uitvraag naar een exploitant voor de Nieuwe Doelen. Een jaar later lag er een bouwkundige nulmeting van het gebouw en de uitgangspunten voor het bidbook. Na de start van de uitvraag in april werden tien plannen ingediend, negen daarvan kregen de kans deze in een pitch van een half uur toe te lichten. De uitkomst was dat voor alle plannen het bestemmingsplan moet worden gewijzigd, drie van de negen plannen voldeden wel aan alle andere eisen zoals publiek toegankelijk, sociaal-culturele activiteiten, huur en gebruikerskosten. Meerdere geïnteresseerden zien mogelijkheden voor een verdienmodel op basis van gemengd gebruik van horeca, culturele programmering en zakelijk gebruik. De meeste geïnteresseerden gaan in hun verdienmodel uit van het betalen van huur en alle plannen vragen verruiming van het bestemmingsplan met betrekking tot horecamogelijkheden en/of uitbreiding van het gebouw. Enkele geïnteresseerden tonen interesse in aankoop van het pand. Ondanks aandringen van de raad kregen zij de plannen niet in te zien.

Mocht de raad niet over gaan tot Europese aanbesteding, dan blijft De Nieuwe Doelen gesloten, zo liet het college weten. Ze heeft géén voornemen om tijdelijk beheer langjarig mogelijk te maken als er geen uitzicht is op een structurele oplossing. Ook tijdelijk beheer brengt kosten met zich mee en vraagt op investeringen in het pand blijkens de nulmeting. Op 16 september spreekt de raad verder over de Nieuwe Doelen.