Schitterende sieraden van scherven van de Martelaren in Gorcums Museum

GORINCHEM Reliekhouders, een ring van diepblauwe scherven en Proud Pearls. Zomaar drie van de kunstwerken die nu te zien zijn in het Gorcums Museum. Ze zijn gemaakt van glasscherven van de ramen van de Martelaren van Gorcum die thans gerestaureerd worden om te worden herplaatst in de binnenstad. Zo leeft 450 jaar na de wrede dood het verhaal van de negentien vermoorde monniken nog altijd voort. Een verhaal dat onderdeel is van de Canon van Nederland. 

Meerdere kunstenaars lieten zich voor de ontwerpen inspireren door religie of religieuze kunst. ,,In het christendom staat de kleur blauw voor loyaliteit”, zo schrijft Patricia Overdam bij haar ontwerp van collier en oorbellen. Reflecterend op het verhaal van de martelaren van Gorcum sprong voor haar juist die kleur blauw eruit. De ketting bestaat uit driehoeken die de heilige drie-eenheid verbeelden, in het glas zijn kruizen gegraveerd die staan voor het lijden en de dood, maar ook voor het eeuwige leven, liefde en hoop. Ook Dick Alblas maakte een collier van blauwe glasscherven. Truus Beumken koos eveneens voor de blauwe scherven, niet voor een collier, maar voor een ring. De scherven zijn geslepen en in de vorm van een bloem op een zilveren ring aangebracht, wie de ring straks koopt kan verzekerd zijn van aandacht door het ontwerp.

Als je door deze scherven kijkt, zie je katholieke symbolen, stukjes gebroken religieuze beelden en beeldjes, textiel, religieuze munten en amuletten en fragmenten van bijbelteksten.

SYMBOLEN Glaskunstenaar Marleen van Zwienen maakte mooie, kleine reliekhouders. Ze liet zich inspireren door een reliekhouder in het Catharijne Convent in Utrecht, dat was vervaardigd van edele metalen. Zelf maakte ze zes kleine reliekhouders met de tiffany techniek in de vorm van huisjes. In elk van de zeshouders kan een reliek of herinnering worden bewaard, zoals een sieraad, foto of een briefje. Hannelore de Weijer uit Dalem maakte ‘Proud Pearls’, een ketting met negentien bedels, verwijzend naar de negentien monniken die werden vermoord in 1572 om hun geloof. De parels staan zo symbool voor verdraagzaamheid en respect. ,,De ketting die ik heb gemaakt heeft negentien bedels, elk bedeltje heeft een glasscherf bovenop. Als je door deze scherven kijkt, zie je katholieke symbolen, stukjes gebroken religieuze beelden en beeldjes, textiel, religieuze munten en amuletten en fragmenten van bijbelteksten. Het porselein is afkomstig van beschadigde religieuze beelden en de tekstfragmenten komen uit een oude beschadigde bijbel uit het begin van de vorige eeuw. Het textiel is afkomstig van oude gordijnen uit een katholieke kerk in Noord-Frankrijk.” Het resultaat is een sieraad dat zo weelderig en buitensporig is dat het niet als één stuk kan worden gedragen, maar als pronkstuk kan worden getoond. De Weijer liet zich inspireren door de collages van Sergej Paradzjanov, een van haar favoriete kunstenaars.  

VEILING De sieraden van de glasscherven zijn onderdeel van de expositie ‘Gorcums Goed’ in het Gorcums Museum, die te zien is tot en met 8 januari. De sieraden zelf worden op 9 december geveild, de opbrengst komt ten goede aan de restauratie van de glas in lood ramen van de martelaren van Gorcum uit de voormalige RK kerk in de Haarstraat. In de speciale catalogus met informatie over de kunstenaars zijn al prijzen van de sieraden opgenomen. Meest kostbaar zijn de ‘Proud Pearls’ voor een bedrag van 3.850 euro voor de ketting, maar de bedels zijn eventueel ook apart te koop. Minder kostbaar is de ring van Truus Beumken, deze staat voor tachtig euro in de catalogus. 

GEDENKPLAATS In de jaren ‘80 van de vorige eeuw is de RK kerk met de glas-in-lood ramen uit de jaren dertig van de vorige eeuw omgebouwd tot wooneenheden. Daarbij zijn de glas-in-lood ramen gedemonteerd en opgeslagen. In deze ramen zijn, onder andere, de beeltenissen van de martelaren van Gorcum afgebeeld. De stichting GGM 1572 heeft als doel om vier ramen volledig te restaureren en in een speciale constructie, beschermd tegen vandalisme, prachtig verlicht en ruimtelijk aantrekkelijk, rondom de voormalige RK-kerk op te stellen. Zodoende ontstaat een mooi plein met daarop de ramen in frames opgesteld, als gedenkplaats tegen polarisatie en om alle vrijheden, in Nederland nog eens onder de aandacht te brengen. Bert Welmers houdt zondag 13 november om 14.00 uur in het Gorcums Museum een lezing over de gedenkplaats.