'Lingehaven dicht? Geen gezicht!'

GORINCHEM ,,Ik heb 'm nog! Op zolder." De 85-jarige Dit Molenaar – van Brouwershaven heeft haar spandoek 'Lingehaven dicht? Geen gezicht!' uit de jaren tachtig goed opgeborgen. Met veel plezier haalt ze samen met de toenmalige voorzitter van Actiecomité Lingehaven Open, Gerard van Klei, herinneringen op. ,,De hele Lingehaven en de kademuren waren met dit soort spandoeken behangen. Iedereen werkte mee. En wat waren wij blij toen we uiteindelijk bij de Raad van State onze zaak wonnen."

[door Everdien Hamann

Dertig jaar geleden, in 1988, werd de Lingehaven na een lange strijd en grote investeringen officieel heropend door prinses Margriet. Toen pas keerde de rust weer in de veelal monumentale huizen rondom de Lingehaven. Het scheelde maar een haartje, of Gorinchem had helemaal geen Lingehaven meer gehad. Wat was het geval?

De Linge was van oudsher een doorgaande scheepsroute. Vanaf de middeleeuwen vond hier levendige handel plaats. Het Merwedekanaal nam in de vorige eeuw die functie over en zo raakte de Lingehaven, de sluis en de bruggen in verval. Na 1950 ontstonden discussies over wat te doen. De kosten om dit alles te herstellen zouden aanzienlijk zijn en een moderne stad moest toch goed bereikbaar zijn en veel parkeerplaatsen hebben. Rijkswaterstaat wilde de haven afsluiten en dempen. In de jaren zestig stemde de gemeenteraad in om hier een grote parkeerplaats aan te leggen. Het werd een omstreden besluit, dat nooit ten uitvoer werd gebracht.

Ondertussen maakte het Hoogheemraadschap Groot Alblasserwaard zich zorgen over de kapotte sluis naar de Merwede en nam het rigoureuze besluit een dam te bouwen als hoofdwaterkering. ,,Dat kan toch niet waar zijn," dacht Gerard van Klei en trommelde spoorslags andere havenbewoners op om dit te bespreken in café Old Dutch. Samen besloten zij een actiecomité op te richten, handtekeningen in te zamelen en protest aan te tekenen. ,,De Lingehaven dicht? Dan gaat de stad kapot," zegt Dit Molenaar. Zij had samen met haar man Cor een groentezaak op de hoek van 't Eind.

Bij de gemeente was ondertussen ook één en ander veranderd. Burgemeester Leen Vleggeert trok bij de minister aan de bel. ,,Afsluiting van de Lingehaven is desastreus voor de stad," stelde hij. Parallel aan de acties van de bevolking werkte hij op bestuurlijk niveau in een werkgroep met Rijkswaterstaat en scheepvaartorganisaties om de sluis naar de Merwede open te houden. Maar dat kostte nogal wat: een grotere sluis en drie beweegbare bruggen. Het bleek een onhaalbare zaak, maar een kleinere recreatieve schutsluis en de drie draaibruggen vervangen door bredere vaste bruggen bleek uiteindelijk een goed alternatief. De kosten van dit alles, samen met het opknappen van de kademuren, kwamen op maar liefst 40 miljoen gulden.

,,Onze actie kantte zich in eerste instantie tegen de dam. Die zou er vijf jaar blijven. Wij zijn toen handtekeningen gaan verzamelen en met spandoeken actie gaan voeren." Mede-actievoerders waren Flok de Ruiter, mr. Adriaan Snoek, Netty Wouters, Mar Bloembergen, Pim van Mourik en anderen. 'Lingehaven dicht? Geen gezicht!', 'Hoogheemraadschap is enkel maar bij machte, om het culturele te verkrachten' en 'Laat de Lingehaven open, anders gaan de Gorcumers slopen'. Het was klare taal en

de actievoerders hadden weldra 4.800 handtekeningen bij elkaar. Dit Molenaar mocht ze tijdens een jubileumfeest van platbodems aan de Commissaris van de Koningin overhandigen.

,,Wij hadden een groentezaak hier aan de Lingehaven en verkochten aan schippers. Die afsluiting heeft ons heel veel klanten gekost. En Rijkswaterstaat heeft op het laatst dag en nacht doorgewerkt om het af te krijgen. Wij leverden de stroom, maar hebben nooit een compensatie of iets gehad."

Uiteindelijk won de actiegroep bij de Raad van State en werd besloten de hele Lingehaven, ook de panden aan de haven op te knappen. Sommige panden aan de Kortendijk waren zo slecht dat ze gesloopt werden voor nieuwbouw. De Lingehaven is nog altijd de mooiste plek van Gorinchem. Vijf jaar geleden werd het 25-jarig jubileum gevierd en schonk de FOWW passende lantaarns. Het werd een mooi feest met een groots Lingehavenconcert. De Lingehaven is niet meer weg te denken uit de stad.