Kanon op de Zwaanswal in Gorinchem versterkt beleving van de verdedigingswallen

GORINCHEM De gemeente Gorinchem heeft deze week een kanon op de Zwaanswal bij bastion vier geplaatst. Het kanon is door Rijkswaterstaat, op verzoek van de Werkgroep Vesting Gorinchem, aan de vestingstad geschonken. Het kanon staat op een een affuit, dat in zeer slechte staat verkeerde, doordat het langdurig in weer en wind buiten heeft gestaan. Het is door vrijwilligers van de werkgroep, samen met de Buitendienst van de gemeente Gorinchem gerepareerd en geconserveerd.

Jeroen Vinckers, voorzitter van de Stichting Stadsherstel Gorinchem en medewerkers van Rijkswaterstaat brachten het kanon naar Gorinchem. De gemeente koos voor de plek op de Zwaanswal in de buurt waar die kanonnen in het verleden stonden. Vroeger was de geschutsopstelplaats op een verhoogd platform van grond tussen de heuvels in, maar daar ligt nu een betonnen trap. Met het verkrijgen en plaatsen van meer kanonnen op de vestingwal probeert de Werkgroep Vesting Gorinchem, de beleving van de vestingwal als verdedigingswerk te versterken. Het duurde wel enige tijd alvorens het kanon geplaatst werd. De gemeente wilde voor plaatsing een advies van de commissie ‘Kunst in de openbare ruimte’ over de mooiste locatie voor het kanon. Op verzoek van de Werkgroep Vesting Gorinchem is daarna Gert-Jan Ariaans vanuit de werkgroep in de commissie benoemd, zo liet Hugo Ouwerkerk eerder weten. Ariaans kijkt met een historische blik naar de plannen voor kunst in de openbare ruimte om zo de belangen van het erfgoed te behartigen.  Al met al duurde plaatsing zo ruim een jaar langer dan verwacht. 

Bronzen bus

De kanonsloop op de Zwaanswal is een bijzonder exemplaar omdat het één van de eerste voorbeelden is van de overgang van geschut met een gladde loop naar geschut met een getrokken loop, zo vertelt Aart van Soest van de Werkgroep Vesting Gorinchem. ,,Nederland dacht goedkoop uit te zijn, door de bestaande kanonnen met gladde loop te ‘verbussen’. Dit kanon is uitgeboord en voorzien van een bronzen bus, die weer voorzien is van getordeerde groeven aan de binnenzijde. De ronde kogels werden puntvormig en kregen nokjes op de zijkant, die door die groeven gleden. Bij het schieten kwam de ‘puntkogel of puntgranaat’ om zijn as draaiend uit de loop. Dat gaf een stabiliserend effect, waardoor deze beter rechtuit bleef vliegen en er dus met meer precisie werd geschoten, dan met de balvormige kogels uit de kanonnen met gladde loop. Al snel werd dit systeem meer verfijnd en moest Nederland alsnog nieuwe kanonnen aanschaffen.”

in het verleden werd een kanon geplaatst met handkracht en paard en wagen. Op het filmpje zijn Hugo Ouwerkerk en Frits Bron, de restaurateurs van het affuit, te zien.