Freek de Goeje doet bijzondere expeditie in Suriname van 100 jaar geleden over en maakt er een film van - te zien op het IFFG

GORINCHEM Gorinchem is met het Internationaal Filmfestival Gorinchem (IFFG) van 13 tot en met 16 april hét middelpunt van de filmwereld. Deze week spreken we met de 26-jarige Freek de Goeje, maker van De Toemoek Hoemak Expeditie, vrijdag 14 april (17.45 uur) te zien.

Freek, het ontstaan van deze film heeft een wel heel persoonlijke tint.

,,Klopt, honderd jaar geleden trok Claudius de Goeje, de oom van mijn opa, het regenwoud van koloniaal Suriname in. Hij was antropoloog en cartograaf, legde de eerste contacten met de inheemse bevolking (Wayana’s, red.) en bracht als eerste westerling het zuiden van Suriname in kaart. Het gebergte daar draagt onze naam: het De Goejegebergte. Als kind was ik daar heel trots op. Er hingen posters van op mijn kamer, die berg had voor mij iets sprookjesachtig. 

,,Maar tijdens mijn opleiding begon ik steeds meer vraagtekens te krijgen. De tijd van Black Lives Matter zette veel in beweging. In Nederland én bij mij. We zijn steeds bewuster van het koloniale verleden, maar er waren veel vragen waar ik geen antwoord op had. Wat vonden de Wayana’s ervan dat ongevraagd hun leefomgeving in kaart werd gebracht? Wat betekent dat gebergte voor hen? Was het in kaart brengen van dat gebied niet de grote oorzaak van ontbossing door de komst van goudmijnen? Kortom: hoe groot waren de bedoelde en onbedoelde gevolgen?”

Via Stichting Mulokot, een stichting in Paramaribo die de belangen van de Wayana’s vertegenwoordigt, kwam Freek in contact met de inheemse bevolking. ,,Toen ze mijn achternaam zagen, wisten ze genoeg. Ze hebben me enorm geholpen met het opzetten van de expeditie. Het idee was om in de voetsporen te treden van Claudius en precies zijn route af te leggen. Wat waren de verschillen tussen nu en honderd jaar geleden? Er waren veel onzekerheden. Niemand was ooit op de top van het gebergte geweest. Eenmaal op die top bleef de euforie bij mij uit. Uiteindelijk zag het er precies zo uit als alle andere stukken jungle. Toen de eurofie uitbleef, bedacht ik me dat het ook niet om mij ging, maar om de Wayana’s. Een inheemse cartograaf was mee om het gebergte in kaart te brengen voor de Wayana’s en ik ben heel blij dat ik het gedaan heb. Het is de bedoeling dat ik opnieuw naar Suriname ga om met Wayana’s educatieve filmpjes te maken voor komende generaties.”

Wat wil je dat we van de film leren?

,,Over het slavernijverleden wordt meer bekend en er wordt meer over gepraat, maar een groot gedeelte van de geschiedenis in Suriname is nog onderbelicht. De inheemse bevolking wordt niet gezien als volwaardige burgers. Ze worden niet erkend, hebben geen scholing en geen grondrechten. Niemand lijkt daar oog voor te hebben. Ik wil deze onderbelichte geschiedenis belichten zodat mensen iets leren over een groep mensen die ook aan Nederland verbonden is. Sommigen spreken zelfs Nederlands. Dit begon dus allemaal met een persoonlijke invalshoek, maar het is mooi om daar nu een grotere overkoepelende thematiek aan te verbinden.”

En er komt ook een boek.

,,Ja, 1 september: ‘Een berg die mijn naam draagt’. Er zijn daar de gekste dingen gebeurd, maar er gebeurt ook genoeg buiten de camera’s om.